Martien Kromwijk – zelf een boerenzoon – wil komen tot een vegetarische herenboerderij in Bodegraven of directe omgeving. Een herenboerderij is een nieuwe formule, waarbij zo’n 200 mensen een coöperatie vormen, en gezamenlijk een boer in dienst nemen. De coöperatieve leden betalen dan nog een bijdrage per week, waarvoor ze wekelijks een voedselpakket krijgen.
Er zijn inmiddels al 3 herenboerderijen actief in Nederland, in Brabant, in Overijssel en er start er een in Rotterdam. Op tientallen plaatsen worden groepen gevormd om ook daar op te starten. Vanuit Alphen aan den Rijn en Nieuwkoop is al een initiatiefgroep Groene Hart actief. Maar het Groene Hart is groot, de opkomst van herenboerderijen is booming, dus er is ruimte genoeg voor meer van zulke coöperaties.
De trend speelt in op de beweging om voedsel niet meer de hele aarde over te slepen, maar van dichtbij te betrekken. Bovendien werken herenboerderijen op ecologische basis. Door uitgekiende strokenteelt, en gebruik makend van duurzame technieken wordt verdere aantasting van de natuur en het klimaat voorkomen.
Oproep
Mensen die nog willen mee helpen dit initiatief van de grond te krijgen zijn welkom. Omdat er geleund kan worden op de landelijke koepel van herenboeren is dit geen ingewikkelde klus. Zo zijn bij die koepel al meerdere boeren in opleiding, zodat zij de nieuwste technieken van ecologisch verantwoord telen beheersen. Dat is fijn, omdat daardoor de vakkennis van de initiatiefnemers niet zo groot hoeft te zijn. Ook mensen die lid willen worden van de coöperatie kunnen zich al melden. Dit kan via herenboerboedegraven@gmail.com.
Daarna zal gezocht worden naar beschikbare grond, zo’n 5 hectare. Dat is minder dan bij de landelijke formule, omdat in Bodegraven een vegetarische herenboerderij gaat starten. Het landelijk concept werkt ook met runderen, varkens en kippen, waardoor zij tweemaal zo veel grond nodig hebben. Omdat het wenselijk is dat de herenboerderij op fietsafstand van z’n leden ligt, zal het zoekgebied worden beperkt tot een straal van circa 15 kilometer rond het dorp.
Hortus Populus
Er bestaat al een voorloper van de herenboerderij in Bodegraven, de Hortus Populus, die in Weideveld, tegenover het milieustation al een collectieve voedseltuin heeft. Martien Kromwijk was als wethouder al nauw bij de start van dit initiatief betrokken. Het zou zelfs ideaal zijn als daar – direct grenzend aan de woonwijk Vrijeveld – de volle 5 hectare benut kan worden voor de herenboerderij. De beide initiatieven zullen gezamenlijk die vraag aan de gemeente gaan stellen. Dan is wel een permanente bestemming nodig, omdat anders geen vruchtbomen kunnen worden aangeplant.
Bij de Hortus Populus hebben nu al zo’n 25 mensen een abonnement op een wekelijks voedselpakket, wat dit jaar waarschijnlijk gaat verdubbelen tot zo’n 50 mensen. De beide initiatieven liggen in elkaars verlengde. Maar terwijl de Hortus vooral werkt met vrijwilligers, heeft de herenboerderij een professionele boer die in loondienst, en een koepelorganisatie die al veel kennis heeft opgebouwd. Daar staat tegenover dat de herenboerderij een startbedrag vraagt van de leden van € 2000,–. Dat bedrag krijg je overigens weer terug als je verhuist of stopt als lid.
Optimistisch
De ervaringen elders in het land geven reden voor optimisme. Er is een trend dat mensen kritischer worden op hun eigen voedsel, en een bijdrage willen leveren aan een duurzame toekomst. De vraag is vaak hoe dat precies te doen. Sommige mensen beginnen een eigen volkstuintje. Maar met de herenboerderij ontstaat een interessant alternatief, waar de deskundigheid van de boer en de inzet van de coöperatieve leden bij elkaar komen.
Een idealistisch kantje zit er ook wel aan. Als heel Nederland op deze natuurlijke kleinschalige manier zijn voedsel zou betrekken, dan kan heel Nederland te eten hebben waarbij maar 1/3 van het huidige buitengebied hoeft te worden gebruikt. Een perfecte vorm van kringlooplandbouw dicht bij de consument. In het licht van de alle discussies over stikstof en CO2 beperking een megastap. En iedere herenboerderij die start is een stapje op de goede weg.
