Onder het motto ‘samen bouwen’ ondersteunt de gemeente Bodegraven-Reeuwijk initiatiefnemers van bouwplannen met de ‘leidraad participatie’. Stapsgewijs kunnen die initiatiefnemers, inclusief de gemeente zelf, belanghebbenden tijdig betrekken bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Op die manier kan een ontwikkelproces sneller en efficiënter verlopen, omdat bezwaren achteraf en langdurige rechtszaken worden voorkomen. “Voor de gemeente is het minstens zo belangrijk dat de kwaliteit van de plannen dankzij participatie omhoog gaat en dat er meer saamhorigheid ontstaat, in plaats van onenigheid die de buurt jaren in z’n greep houdt.”
Ruben Kolfers, adviseur Ruimtelijke Ordening bij de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, staat aan de basis van de nieuwe leidraad participatie. Hij heeft geïnventariseerd welke wensen er leven bij initiatiefnemers en bewoners. Hij heeft o.a. gesproken met ontwikkelaars, bouwers, bewonersgroeperingen en bestuurders. Er is ook geleerd van eerdere bouwplannen, waarbij het participatieproces ondermaats of juist goed geregeld was. “Of het nu gaat om de plaatsing van een vergunning-plichtige dakkapel, uitbreiding van een woning of de realisatie van een groot appartementencomplex, de omgeving wil graag vooraf betrokken worden en meedenken,” zo ervaart Ruben bij vrijwel elk bouwplan. “Soms betekent dat je de buren uitnodigt voor een kop koffie en de plannen uitlegt, soms zijn meerdere informatieavonden nodig, omdat het een complex inbreidingsproject in een dorp betreft met de nodige haken en ogen. Wat voor type project het ook is, opmerkingen en mogelijke aanpassingen in het voortraject zijn altijd handiger dan een latere gerechtelijke strijd, tot en met de Raad van State aan toe.”
Hogere kwaliteit
Participatie wordt steevast meegenomen in de afweging bij buitenplanse omgevingsactiviteiten. Verder heeft de gemeenteraad besloten dat onder de Omgevingswet participatie verplicht is voor initiatieven die niet passen binnen het Omgevingsplan of de huidige kruimelregeling. Wanneer iets past binnen het bestemmingsplan en voldoet aan de redelijke eisen van welstand, is participatie geen weigeringsgrond. Ruben: “Breed draagvlak voor een bouwplan is naar mijn mening altijd waardevol. Een plan zal er alleen maar beter van worden en het zorgt voor meer onderling begrip. Tegelijkertijd is er nog altijd de mogelijkheid voor belanghebbenden om de plannen aan de rechter voor te leggen. Maar op het moment dat je aan de voorkant van het proces de plannen inzichtelijk maakt, kun je er in veel gevallen samen uitkomen en het project goed op de rails zetten. In dit verband juichen wij het als gemeente toe als ook medewerkers van het team Ruimtelijke Ordening worden uitgenodigd bij participatiebijeenkomsten, omdat we zo direct kennis kunnen inbrengen en vragen kunnen beantwoorden. Zonder partij te kiezen, we willen primair het participatieproces ondersteunen.”
Voor iedereen aantrekkelijk
De leidraad helpt bij het inrichten, uitvoeren en rapporteren van het participatieproces. Met aandacht voor de verplichtingen, denkrichtingen en hulpmiddelen. “Recent is bekendgemaakt dat de Omgevingswet op 1 januari volgend jaar in werking zal treden. Onder deze wetgeving worden de regels voor de fysieke leefomgeving samengevoegd en gemakkelijker gemaakt. Als je onder die toekomstige wet een omgevingsvergunning aanvraagt, moet je aangeven of je aan participatie hebt gedaan. Participatie is nu nog niet verplicht, maar wel aantrekkelijk, zeker met dit nieuwe handvat. Bovendien hebben wij in als eerste gemeente in Nederland in juli 2021 een Participatieverordening opgesteld. We zijn bezig om die verordening te actualiseren en als dat is gebeurd, wordt de leidraad onderdeel van de Participatieverordening. Ja, er is dus nu nog een behoorlijke mate van vrijblijvendheid om de leidraad te gebruiken, maar we zijn ervan overtuigd dat het voor alle partijen vruchten afwerpt. Voor de initiatiefnemers die tijd en geld winnen met de voortgang van hun plan en een goede verstandhouding met de omgeving opbouwen. Voor de belanghebbenden van wie op voorhand zorgen worden weggenomen. Voor de gemeente omdat de leefomgeving wordt verbeterd, waarbij de bouwplannen beter aansluiten bij de wensen en behoeften van de gemeenschap.”
Check op voldoende participatie
De leidraad is recent aan wethouders en gemeenteraad gepresenteerd. “Alle informatie is te vinden de website bodegraven-reeuwijk.nl/wonen-en-bouwen. We hebben tevens afspraken met de ODMH gemaakt dat de leidraad standaard wordt verstrekt bij aanvragen omgevingsvergunning. Het instrument is tevens verspreid binnen de gemeente, met name onder de medewerkers Ruimtelijke Ordening. Zo kunnen wij de leidraad inzetten bij de ontwikkeling van gemeentelijke plannen. En we gaan de leidraad gebruiken om te beoordelen of er voldoende participatie heeft plaatsgevonden bij plannen van initiatiefnemers c.q. of het participatieverslag bij een project voldoende is uitgewerkt. Nogmaals, de gemeenteraad moet een afweging over bouwplannen maken. De aanwezigheid van zo’n participatieverslag onderbouwt die afweging.”
Er samen uitkomen
Ruben Kolfers hoopt dat initiatiefnemers van bouwplannen zich niet laten afschrikken door het fenomeen participatie. “Je kunt plannen zo lang mogelijk geheim houden, maar je hebt er niets aan als er vervolgens veel weerstand ontstaat en een plan daardoor in duigen valt. Ik ben ervan overtuigd dat participatie het proces alleen maar overzichtelijker en makkelijker maakt. Er samen uitkomen, dat is voor mij persoonlijk hét uitgangspunt van deze leidraad.”
