Het lijkt zo onschuldig: een etentje voor de wethouder betalen, een sportvereniging laten sponsoren door een bedrijf. Of een boer die een milieuvergunning aanvraagt voor het gebruik van chemicaliën, omdat een huurder van één van zijn loodsen oude auto’s wil opknappen. Niets aan de hand, totdat daar iets voor wordt terugverwacht. Zo kan sponsoring gebruikt worden voor het witwassen van geld, of kan in de loods van de boer een XTC-lab zitten. Stuk voor stuk vormen van ondermijning, waarbij criminelen ongewenste invloed uitoefenen. Tijdens de Roadshow Ondermijning vorige week maandag op het Raadhuisplein in Bodegraven, leerden ambtenaren, bestuurders en politici signalen van ondermijning herkennen.
Dat gebeurde in en bij een nagebouwde hennepplantage in een container, ondermijningsbus, de escaperooms in de vorm van een crystal meth lab en een geldwagen en de infostand van SHOP, het kennis- en expertisecentrum op mensenhandel. Het gaat bij ondermijning om uiteenlopende typen van georganiseerde criminaliteit: van drugszaken tot witwassen, van mensenhandel en uitbuiting tot milieudelicten, van cybercriminaliteit tot gedwongen prostitutie, van vastgoedfraude tot illegaal gokken, en van criminele motorbendes tot malafide bedrijven. Het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) Den Haag organiseert samen met gemeenten roadshows om ambtenaren, bestuurders en andere betrokkenen op een interactieve manier signalen van georganiseerde (drugs)criminaliteit te laten herkennen, ze bewuster te maken van de gevolgen voor de maatschappij en zichzelf weerbaarder te maken tegen ondermijning.
Interactieve roadshow
“In de regio Den Haag werken wij samen met onder andere de politie, het OM, de Belastingdienst en 27 gemeenten, waaronder Bodegraven-Reeuwijk,” vertelt de RIEC-medewerker. “Wij hebben deze roadshow al in verschillende gemeenten gehouden en de reacties zijn positief. De deelnemers geven aan dat ze geholpen worden om verdachte zaken te herkennen. Het mooie van deze roadshow is dat ze in aanraking komen met verschillende veelvoorkomende vormen van ondermijnende criminaliteit. Het is in een interactieve vorm gegoten. Deelnemers moeten zien te ontsnappen uit het Crystal Meth lab, kunnen de geur van XTC ruiken bij de ondermijningsbus en ervaren hoe het is om in een uitbuitingsituatie terecht te komen. Bij de escapeopdrachten is er aansluitend een gesprek met een specialist over wat je bent tegengekomen aan signalen van ondermijning. Verder zijn er quizjes en geurkaarten. Want als je bijvoorbeeld aceton – de geur van nagelremover – ruikt, dan kan dit duiden op de aanwezigheid XTC-lab.”
Preventie
Judith van Donselaar van het gemeentelijk Team Openbare Orde & Veiligheid vult aan: “We krijgen in Nederland steeds meer te maken met georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Wij wijzen al onze gemeentelijke afdelingen al lange tijd op de gevaren. We richten ons ook op preventie door extra overleg tussen de afdelingen. Want onder andere de buitendienst, Burgerzaken, Sociaal Team en BOA’s fungeren als ogen en oren voor wat er in de openbare ruimte en in het dagelijkse leven op straat in onze gemeente gebeurt en kunnen die kennis delen met andere afdelingen. Bij dit evenement hebben wij alle afdelingen en de nieuwe raads- en commissieleden uitgenodigd. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen ondermijning herkennen op het werk en hun privésituatie.”
Geniepig en venijnig
De woordvoerder van de ondermijningsbus vertelt hoe venijnig het fenomeen is en hoe geniepig het soms plaatsvindt. “Denk aan de aankoop van een woning of bedrijfspand dat soms enkele uren later weer wordt verkocht. Bij de eerste koop is een groot deel met zwart geld betaald en dat is bij de doorverkoop witgewassen. Of de opkomst en snelle verdwijning van kapperszaken en nagelstudio’s die na een paar maanden worden gesloten, waarbij ook geld wordt witgewassen. Een boer die een loods verhuurt en wordt gevraagd om een milieuvergunning aan te vragen omdat de huurder chemicaliën nodig heeft voor bijvoorbeeld het reviseren van oude auto’s. Dan is het legaal als de boer die chemicaliën vervoert naar zijn erf en kun je als handhaving feitelijk niet ingrijpen op zijn erf, terwijl daar illegale praktijken plaatsvinden. Maar stel je ook de vraag of je als bestuurder een fles wijn kunt aannemen zonder dat er een tegenprestatie aan kan hangen, of je die zaal gratis moet gebruiken, of jouw sponsoring vertrouwd oogt. Niet alles is per definitie verdacht. Uit cijfers blijkt bijvoorbeeld dat 14% van de raadsleden in Nederland onder invloed staat van criminele activiteiten, maar dit betekent ook dat 86% van de raadsleden integer kan handelen. Wees in elk geval bewust dat ondermijning overal kan insluipen. Het mag je handelen niet beïnvloeden.”
Continue aandacht
Judith van Donselaar: “Ondermijning is een reëel gevaar, ook voor ons als gemeente. Het is goed dat wij dankzij dit evenement nu extra alert zijn. Dat mag echter geen momentopname zijn; we zullen op de risico’s blijven hameren en vooral preventief met alle afdelingen aan de slag gaan. Zo willen wij paal en perk stellen aan bijvoorbeeld drugshandel, hennepteelt, drugslaboratoria, mensenhandel, malafide (horeca)bedrijven, vastgoedfraude of het witwassen van geld. Maar ook aan die inwoner die wiet verbouwt op zijn zolder, met gevaar voor brand en waterschade.”
Verdachte bewegingen melden
Burgemeester Erik van Heijningen: “Ondermijning is een sluipend proces; het woord zegt het al. We willen voorkomen dat criminelen invloed krijgen in onze samenleving. Malafide ondernemers houden we graag buiten de deur, bijvoorbeeld door strikte beoordeling van aanvragen en toepassing van de Wet Bibob. Als er gevaar dreigt dat bijvoorbeeld een vergunning wordt misbruikt, kan de gemeente de aanvraag weigeren of de afgegeven vergunning intrekken. Het is belangrijk dat iedereen de ogen en oren open houdt en verdachte bewegingen bij de gemeente of politie meldt.”
“Controleer de reserveband van een vrachtwagen eens
Naast de roadshow om signalen van ondermijning te herkennen, was er ook een presentatie van de recherche Den Haag over een casus in drugscriminaliteit in deze regio. Als een film speelde zich het meerjarige onderzoek, de aanhoudingen en veroordelingen van de grotendeels Poolse criminelen af. Het begon met een bandencentrum in Gouda dat voor een lekke band bij een vrachtwagen stuitte op een grote hoeveelheid cocaïne in de reserveband van de vrachtwagen met Poolse chauffeur en de politie inseinde. Het vormde de opmaat van een reeks van aanhoudingen onder andere in Bodegraven, Alphen aan den Rijn, Waddinxveen en Bergambacht, alsmede in Engeland, Frankrijk, Spanje en Duitsland. Met als rode draad het transporteren van drugs, in reservebanden van vrachtwagen, in partijen oud ijzer en tussen mango’s. De toehoorders werden meegenomen in het onderzoek en de resultaten, waarbij een groot deel van de verdachten uiteindelijk tot forse gevangenisstraffen is veroordeeld en nu vastzit, maar ook een deel nog op opsporingslijsten staat om hun gevangenisstraf te gaan uitzitten. De onderzoeksleiders kwamen met verschillende tips, waaronder één heel concrete: kijk eens naar de reservebanden onder een vrachtwagen. Want de meeste vrachtwagens hebben die niet eens meer en als er dan drie versleten banden van verschillende afmetingen en merken onder een vrachtwagen hangen, dan is dat zeker reden voor controle…
Bron: Gemeente
