Het heet niet voor niets Gemeentelijk Rioleringsplan, kortweg GRP. De gemeente stelt zo’n samenhangend plan op met ambities, opgaves en benodigde budgetten om de riolering goed te laten functioneren. De riolering raakt echter meer en meer direct de inwoners. Niet alleen vanwege de 90 eurocent die een huishouden gemiddeld per dag kwijt is aan rioolheffing, ook omdat de rioleringsopgave in het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan oog heeft voor zaken als wateroverlast en verdroging door klimaatverandering, afkoppelen van regenwater, afvoer van regenwater uit tuinen en storings- en onderhoudskosten door bijvoorbeeld vochtige toiletdoekjes die door het toilet worden gespoeld.
Wethouder Kees Oskam maakt direct duidelijk dat riolering óók de inwoners aangaat: “Wist u dat u als perceeleigenaar zelf voor de afvoer van regenwater van woning, gebouw, tuin en terrein moet zorgen? Nu is de algemene gedachte: ik laat het regenwater wel naar de straat lopen, de gemeente zorgt wel voor de afvoer. Dat doen wij inderdaad ook. Dan gaat het via zogeheten gemengde of gescheiden stelsels samen met het vervuilde rioolwater naar de afvalwaterzuivering in Bodegraven, Waddinxveen of Woerden, waar het wordt gereinigd. Het is veel beter als eigenaren dat hemelwater in een regenton opvangen en voor de planten gebruiken. Of als het water in de tuin en ondergrond kan worden opgevangen om verdroging tegen te gaan.”
Beleidsspecialist Ferry Heuvelman vult aan: “Veel mensen denken dat hoe meer het vuile rioolwater met schoon regenwater wordt verdund, hoe makkelijker het te reinigen is. Maar dat is juist omgekeerd. Een afvalwaterzuivering wil het liefst rioolwater wat zo min mogelijk verdund is, dan werkt het zuiveringsproces met bacteri‘n veel effici‘nter. We zorgen in elk geval dat bij nieuwe rioleringen, zowel in nieuwbouwwijken als bij wegconstructies, een verbeterd gescheiden stelsel wordt aangelegd, waarbij het schone hemelwater zoveel mogelijk apart wordt gehouden van het vuile rioolwater en zo kan worden geloosd op het oppervlaktewater. Daarnaast willen wij het regenwater afkoppelen van het riool en bijvoorbeeld tijdelijk opslaan of direct in de ondergrond brengen. Riolering is onderdeel van de totale waterketen: zuiver drinkwater, goede riolering en doelmatige rioolwaterzuivering.”
Naar behoren
Ferry Heuvelman en Kees Oskam wijzen op het grote belang dat Nederlanders hechten aan goede gezondheidszorg. Naast schoon drinkwater en antibiotica heeft de aanleg van riolering een zeer groot effect gehad op onze gezondheid en levensverwachting. Riolering is een eerste levensbehoefte. Daarom is het Gemeentelijk Rioleringsplan belangrijk. In het nieuwe plan is uiteraard aandacht voor het functioneren ervan. Oskam: “We hebben te maken met een lastige ondergrond waarin de riolering continu verzakt. Bovendien is in de jaren ’80 het hele buitengebied op de riolering aangesloten. In onze gemeente ligt 174 kilometer vrijvervalriolering en 129 kilometer pers- en drukleiding. Er zijn 1.426 drukrioolgemalen, 60 grote gemalen en nog 65 Individuele behandelingssystemen voor Afvalwater (IBA’s). Dit alles vergt veel onderhoud. Positief is dat ons stelsel in redelijk goede staat is, en met een gemiddelde leeftijd van 29 jaar relatief jong. In de afgelopen maanden hebben we de werking van ons hele rioolstelsel laten doorrekenen. Er is een aantal aandachtspunten maar de riolering functioneert naar behoren. We moeten de goede staat de komende jaren wel op orde houden en niet laten versloffen.
Heuvelman: “We hanteren een theoretische levensduur van 40-60 jaar voor de riolering, dit is afhankelijk van het zettingsgedrag van de bodem. Na deze theoretische levensduur is het riool financieel afgeschreven. Maar wij kijken bij iedere wegreconstructie of een riolering misschien nog wel veel langer mee kan. Zo vervangen we alleen wat in de praktijk ook echt nodig is. De komende planperiode van het GRP houden we het huidige riool in stand en brengen we waar nodig verbeteringen aan. Het functioneren van delen van het rioolstelsel wordt met berekeningen getoetst en we houden regelmatig inspecties. Via deze risicogestuurde aanpak kunnen wij de kosten beteugelen. Uiteindelijk betalen de inwoners de kosten via de rioolheffing. Die is kostendekkend. Vandaar onze inzet om rioolinvesteringen te koppelen aan grote wegreconstructies, zodat we werk met werk kunnen maken. Dat neemt niet weg dat we een onderhoudsintensief stelsel in onze gemeente hebben. En de kosten voor storingen zijn relatief hoog. Oskam: “Riolering is geen grijze kliko. Als je ziet wat mensen in het riool gooien, dan zorgt dat voor veel verstoppingen en pompstoringen. Ja, er staat soms op vochtige toiletdoekjes dat ze biologisch afbreekbaar zijn, maar die vezelrijke doekjes zorgen voor de grootste kostenpost in het onderhoud.”
Klimaatadaptatie
De wethouder over andere aspecten die de kosten van riolering in de komende jaren be•nvloeden: “Vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie hebben wij de opdracht meegekregen om in 2050 onze openbare ruimte klimaatrobuust te hebben ingericht. Eén ding is zeker: enorme stortbuien passen niet in het riool. Water op straat geeft hinder, maar dat is op zich nog te accepteren. Anders wordt het als er schade aan woningen, gebouwen, auto’s etc. optreedt of dat tunnels onder water komen te staan waarbij hulpdiensten in noodsituaties niet verder kunnen. Dat willen wij voorkomen. Daarom leggen wij als gemeente de laatste jaren al allerlei constructies aan die het water ter plekke tijdelijk bergen en laten infiltreren. Heuvelman: “Zo zullen wij kijken hoe wij straten en pleinen gaan inrichten, waarbij het water naar plant- en boomvakken, bermen en sloten wordt geleid of in de bestrating kan infiltreren.” De wethouder: “We denken ook aan initiatieven om inwoners te ondersteunen. Bijvoorbeeld in de vorm van subsidie voor groene daken met sedumplantjes die water kunnen vasthouden. Nogmaals, er ligt ook een eigen verantwoordelijkheid bij perceeleigenaren om hemelwater op te vangen. Denk aan de regenton of een halfverharding in plaats van dat tegelpad.”
Heuvelman: “De opgave voor onze rioleringstaken de komende jaren is groot. Ons doel is om kosten te besparen, kwetsbaarheid te verminderen en de kwaliteit te verhogen. Het principe daarbij is dat de vervuiler betaalt. We kunnen echter met ons allen de kosten binnen de perken houden bij die grote wateropgave voor de komende jaren.”
