“Wanneer mensen opzettelijk afval dumpen, achterlaten bij een container of op een illegale manier van bedrijfsafval willen afkomen, dan kost dat de gemeenschap geld, verpest dat het milieu en geeft het ergernis. Hoewel we dit gedrag het liefst voorkomen, blijven er mensen die vinden dat de regels niet voor hen gelden. Daarom gaan we op een slimmere manier handhaven,” stelt Martijn Haasbeek. Hij is binnen de gemeente sinds een jaar belast met alle zaken rondom afval.
“Vorig jaar hebben we in een enquête aan de inwoners gevraagd hoe ‘we’ als gemeenschap kijken naar handhaving. Daaruit bleek dat veel inwoners het onrechtvaardig vinden dat overtreders er vaak mee wegkomen als ze afval achterlaten. We vinden een schone, leefbare omgeving belangrijk. Mensen vinden het dus vanzelfsprekend dat we de kosten van het opruimen van opzettelijk illegaal achtergelaten afval verhalen op de daders. Per 22 maart hebben we daar de middelen voor, namelijk bestuursrechtelijke handhaving middels spoedeisende bestuursdwang.”
Meer ogen, hogere pakkans
Tot nu toe zochten de Boa’s uit of een dumping te koppelen was aan een adres of een persoon en dan gingen ze in gesprek; hoor en wederhoor. De dader kreeg dan de kans om het zelf op te ruimen en er was een boete van € 100,-. De opbrengst daarvan ging naar het rijk. Deze werkwijze kan nog steeds. Maar met spoedeisende bestuursdwang kunnen naast de Boa’s ook toezichthouders de overtreding constateren. “Meer ‘ogen’ buiten betekent dat de pakkans toeneemt. Ook kunnen we, zodra zorgvuldig is vastgesteld of we weten wie er gedumpt heeft, het afval direct weghalen. Dit is om zwerfafval en schade aan de natuur te voorkomen, alsmede om de leefbaarheid van de woonomgeving te vergroten.”
De rekening van het opruimen gaat naar de overtreder die vervolgens moet betalen. De hoogte is gebaseerd op het werk dat ervoor geleverd moet worden. Het weghalen tot drie zakken kost € 133,10, is het meer of moet er een externe partij worden ingezet, dan kost dat € 181,50. De overtreder kan na ontvangst van de rekening bezwaar maken bij een onafhankelijke commissie, maar dan is vervolgschade in elk geval voorkomen. Overigens is deze aanpak nieuw voor onze gemeente, maar gebeurt dit in bijvoorbeeld Alphen aan den Rijn en Gouda al langer zo.
Proef duurt half jaar
De proef met extra bestuurlijke handhaving duurt een half jaar en dan is duidelijk of dit ook voor onze gemeente een vruchtbare manier is om het dumpen van afval of zogenoemde bijplaatsingen te reduceren. Wethouder Kees Oskam: “Er is geen discussie over hufters die afval dumpen, bijvoorbeeld de mensen die even de afrit van de A12 nemen en dit doen. Over dit afval krijgen wij als gemeente de meeste meldingen binnen. Maar ook de bijplaatsingen van afvalzakken, flessen en papier naast de betreffende containers scoren hoog op het lijstje meldingen. Soms is er geen begrip voor dergelijke bijplaatsingen; je zet geen grote vaas naast de glascontainer. Die moeten wij apart met een medewerker en wagen ophalen en die kosten lopen al snel in de papieren bij de vele bijplaatsingen. Soms is er begrip voor bijplaatsing als een container in storing is, maar dan nog vragen wij inwoners om even door te lopen naar de volgende container of het afval terug naar huis te nemen en het een dag later nog eens te proberen. Want Cyclus probeert zo’n storingsprobleem snel op te lossen Gemiddeld is de storing binnen anderhalve werkdag verholpen, maar dat voelt lang als je je afval kwijt wilt of als er een weekend tussen zit.”
Oplossing vinden
De meldingen over afval komen via verschillende kanalen binnen bij de gemeente. “De reacties zijn soms fel,” vertelt Oskam verder, “maar dat toont mijns inziens de betrokkenheid van inwoners die een schone omgeving belangrijk vinden. We proberen er bij klachten samen met partijen uit te komen en een oplossing te vinden. Enerzijds is er kritiek op de gemeente dat wij te weinig doen, anderzijds zien we een grote toename aan mensen die zelf zwerfafval verwijderen, afvalcontainers adopteren en via hun eigen kanalen aandacht vragen voor beter gedrag. Door samen te werken, bereiken we meer dan door naar elkaar te wijzen.”
Martijn Haasbeek vervolgt: “De afvalinzameling in onze gemeente is behoorlijk goed op orde als je de hoge mate van afvalscheiding ziet: 76% van het afval wordt gescheiden. Het aantal kilo’s restafval per inwoner nam de laatste jaren fors af. Het afgelopen jaar steeg het weer, maar dat heeft ook alles te maken met de coronapandemie. Mensen zitten meer thuis met alle gevolgen voor het afval. Denk maar eens aan alle bezorgde producten en maaltijden en het zelf koken. De hoeveelheid restafval moet verder omlaag wil je de afvalstoffenheffing beteugelen en de afvalscheidingsdoelstellingen halen. Voor het verbranden van restafval zijn de kosten de afgelopen jaren verdubbeld en die gaan nog verder stijgen. Als we de 30% gft-afval, die nu nog in het restafval zit, net zo omlaag weten te brengen als papier, glas en textiel, dan scheelt dat aanzienlijk in onze kosten en dus in het bedrag van de afvalstoffenheffing.”
Haasbeek benoemt dat in Bodegraven-Reeuwijk, ondanks de kostenstijgingen voor het verwerken van restafval, het vaste tarief in de afvalstoffenheffing met slechts 2% is gestegen. “Landelijk is die stijging 9%. Voor dat geld kan men ook een aantal keren grof huishoudelijk afval bij het milieustation brengen.”
Bedrijfsafval
Kees Oskam vervolgt: “Voor het brengen van huishoudelijk afval rekenen wij nu € 5,31 bij het milieustation, behalve voor elektrische apparaten en chemisch afval. Dit alles in het licht van ‘de vervuiler betaalt’. Als we die € 5,31 niet zouden vragen bij het milieustation, dan zouden die kosten verrekend worden via de afvalstoffenheffing. Maar het is mijns inziens niet eerlijk dat een oudere inwoner, die nauwelijks grof huishoudelijk afval heeft, moet meebetalen aan de inwoners of klussende zzp-ers die regelmatig grof vuil wegbrengen. Overigens is die klussende zzp-er feitelijk niet welkom. Het milieustation is voor grof huishoudelijk afval. We zien dat ook bedrijven hun afval daar brengen en dat is niet de bedoeling. We zien ook veel landbouwplastic in het PMD-afval en verpakkingsmaterialen van bedrijven bij het papier. Onderdeel van de half jaar durende pilot is om dat bedrijfsafval meer door bedrijven zelf te laten afvoeren. Daarover zijn wij met ondernemersverenigingen in gesprek, onder andere over speciale ophaalroutes. En voor verbouwactiviteiten moet men een afvalcontainer bestellen en dat niet bij het milieustation brengen. Nog even over het milieustation: de methode met reservering loopt nu goed. In de eerste weken waren we coulant als mensen zonder reservering kwamen en zo ontstonden toch nog files. Die zijn nu verleden tijd.”
Vreemde afvalcapriolen
Het principe van ‘de vervuiler betaalt’ is ook het uitgangspunt voor de nieuwe bestuurlijke handhaving. Kees Oskam: “We gaan de kosten op de vervuilers verhalen. De Boa’s en toezichthouders zijn geen politieagenten. Zij signaleren misstanden en dan volgt er een zorgvuldige constatering van de feiten rond de overtreding en de herleidbaarheid naar de dader. Als het nodig is vragen de Boa’s camerabeelden op, met inachtneming van de privacyregels. Het mooiste is als we als gemeenschap mensen direct aanspreken als zij in de fout gaan en zo de vervuiling van de openbare ruimte voorkomen. Het is ons erom te doen om het aantal overtredingen te reduceren en de hoge kosten die de gemeente moet maken voor de vele dumpingen en bijplaatsingen flink omlaag te brengen. Onderdeel daarvan is het verhalen van die kosten op de moedwillige veroorzakers. Helaas heb je inwoners die echt vreemde capriolen met hun afval uithalen. Zo waren de openbare afvalbakken bij de Rijnkadehaven in de winter afgesloten. Toch heeft iemand een driehoeksleutel opgesnord om z’n afval in die bakken te kunnen dumpen.”
Martijn Haasbeek noemt tot slot nog drie positieve ontwikkelingen. “We gaan vanaf 31 maart weer vijf toeristische afvalpunten inclusief toilet (TAP’s) inrichten. Zo voorkomen wij veel zwerfafval op de toeristische hotspots. Daarnaast komen er op korte termijn meer afvalcontainers met een apart luikje waarin je iets kunt weggooien, zoals de verpakking van je ijsje of je koffiebeker. Dit systeem werkt goed en het voorkomt dat afvalbakken in de openbare ruimte te vol komen te zitten en ongedierte aantrekken. We hebben recent stickers op deze containers geplakt, om inwoners en toeristen op deze mogelijkheid te wijzen. Een succes bleek ook de mobiele afvalstraat die vorige week in Bodegraven stond. Er is door zoveel mensen gebruik van gemaakt dat we de bakken driemaal tussentijds moesten legen. Er zijn aanvragen vanuit andere dorpen die we willen honoreren, bij voorkeur in combinatie met een activiteit zoals een schoonmaakactie. We staan als gemeente voor de opgave om het huishoudelijk afval van de bewoners zo schoon mogelijk in te zamelen. Zo is het herbruikbaar en blijft het betaalbaar. Ook willen we zwerfafval bestrijden voor de leefbaarheid. Dit kunnen we niet zonder de inzet van de inwoners.”
Heeft u een melding over afval dat gedumpt is of is bijgeplaatst bij containers? Meld dit dan bij het speciale afvalmeldpunt: BAS@bodegraven-reeuwijk.nl. Hier kunt u ook terecht voor informatie over de bestuurlijke handhaving op afvaldumpingen.
