Het kernwinkelgebied Bodegraven centrum telt 93 winkelpanden. Zo’n 47% van die panden had begin 2018 een winkelgevel met een beeldkwaliteit passend bij een sfeervolle winkelstraat. Met hulp van een financiële stimuleringsregeling van de gemeente en de inspanningen van projectleider Pauline de Mare wordt dat percentage omhoog geschroefd tot 66%. “Voor 18 panden is een subsidieaanvraag ontvangen en die panden zijn of worden verbeterd. Voor 5 panden hebben ondernemers subsidie aangevraagd om nieuwe reclame te plaatsen en voor 5 panden onderzoeken de eigenaren gezamenlijk de mogelijkheden voor nieuwbouw. We kunnen tevreden zijn over deze kwaliteitsslag voor het kernwinkelgebied van Bodegraven.”
Het is volgens Pauline de Mare ook mooi op tijd, als je de recente voorspelling van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) ziet dat als gevolg van de coronacrisis de leegstand van winkelpanden in binnensteden in 2022 zal toenemen met 40%. “Ik was eerder bezig met het opknappen van winkelpanden in de Hoogstraat in Schiedam waar veel leegstand was en daar blijkt dat de panden die hun gevel hebben verbeterd als eerste weer werden verhuurd. Een fraaie gevel is geen garantie, maar als ik in een stad of dorp loop, dan ga ik voor straatjes in een winkelgebied waar de panden er leuk uitzien en waar een fijne sfeer hangt.”
De beeldkwaliteit en sfeer zijn belangrijk voor de beleving en aantrekkingskracht van een winkelgebied. Tevens zorgt een hoge beeldkwaliteit voor versterking van de detailhandel. Wethouder Inge Nieuwenhuizen: “Daarom heeft de gemeente onder andere ingezet op verbetering van de beeldkwaliteit van winkelgevels in het kernwinkelgebied. Met de regeling ‘Stimuleringssubsidies winkelgebied Bodegraven-Centrum’ ondersteunen we ondernemers en pandeigenaren die de gevel van hun winkelpand willen opknappen. Het is goed te zien dat deze regeling succesvol is, als één van de maatregelen om het kernwinkelgebied te versterken. Want er is ook nog de verhuisregeling, waarbij ondernemers van buiten de rand van dit gebied zich in het kernwinkelgebied kunnen vestigen. Ook zijn er de investeringen in de openbare ruimte.”
Enthousiasme
Pauline de Mare, die als architect een bouwkundige achtergrond heeft, is door de gemeente ingeschakeld om de subsidieregeling onder de aandacht te brengen bij pandeigenaren. “Communicatie is essentieel. Als je uitsluitend meldt dat er financiële ondersteuning is, dan zou misschien een handvol eigenaren daar gebruik van maken. Nu hebben wij samen met dorpsbouwmeester (welstand), ondernemersvereniging en Historische Kring Bodegraven een inspiratiedocument ‘Bouwstenen gevelverbetering Bodegraven Centrum’ gemaakt als uitgangspunt voor de beoogde beeldkwaliteit. Een boekje met onder andere oude foto’s en bouwtekeningen van panden, die ik ook in het Streekarchief heb opgedoken. Dan zie je dat pandeigenaren enthousiast worden als ik over mogelijke gevelverbetering kom praten. Ik heb echt 1 op 1 contact gezocht en de afgelopen maanden – de subsidieregeling loopt tot 1 januari komend jaar – nog actief eigenaren benaderd. Natuurlijk is er onzekerheid door de coronacrisis, maar veel pandeigenaren en ondernemers zien de subsidie wel als een steun in rug om hun gevel te verfraaien of de reclame te vernieuwen en minder prominent of schreeuwerig te maken, want ook daar is subsidie voor.”
Dat steuntje in de rug heeft Ko van Daalen ook ervaren. “We hebben in de Prins Hendrikstraat het pand naast de bakkerij in eigendom, waar de voormalige snackbar van Dirk Beijeman was gevestigd. Eigenlijk was ik niet van plan om die gevel op te knappen, maar toen de subsidieregeling bekend werd, ben ik daar wel over gaan nadenken. Als geboren en getogen Boreftenaar heb ik gezien hoe winkelstraten qua uitstraling zijn veranderd door de jaren heen. Ik herken het belang van een nette winkelgevel en ik ben blij dat ik het pand Prins Hendrikstraat 8 heb laten opknappen. Het ziet er nu heel leuk uit, een wereld van verschil met het eerdere gevelbeeld.”
Karakteristiek metselwerk
Zo zijn en worden diverse gevels van winkelpanden opgeknapt. Vaak steken de eigenaren van winkelstraten de koppen bij elkaar, wat een extra stimulans geeft. Pauline: “Ja, er zijn ook 26 eigenaren die geen interesse hebben om de gevel van hun pand op te knappen. Dat is jammer, zeker als hun pand onderdeel uitmaakt van een rijtje winkels waar wél maatregelen worden genomen. Je ziet in veel panden helaas de tijdgeest van het verleden terug. Zo was er een tijd dat luifels in de mode waren en die werden over een aantal winkels uitgespreid. Dan krijg je een sterk horizontaal beeld in de straat en haal je het zelfstandige, verticale karakter van een pand weg. Bovendien zie je weinig meer van het veelal fraaie metselwerk en de prachtige kroonlijsten. Door luifels weg te halen, krijgen de panden weer meer hun authentieke uitstraling. Zo is er een reeks aan – soms simpele – ingrepen mogelijk, van nieuwe kozijnen met de kenmerkende bovenlichten van vroeger tot een eigen kleur voor een pand. Maar de subsidieregeling is niet bedoeld voor onderhoudswerk, zodat een eigenaar zijn pand mede op kosten van de gemeente kan laten schilderen. Je moet de gevel qua uitstraling echt verbeteren.”
Het valt de projectleider op dat pandeigenaren behoorlijk ruim investeren in hun gevels. “De subsidie dekt 50% van de kosten tot een maximum van 12.500 euro. We zien echter dat voor elke euro subsidie de eigenaren er gemiddeld 2,5 euro zelf in steken. Dat leidt naar mijn mening tot een extra kwaliteitsimpuls. Overigens moet voor alle ingrepen een omgevingsvergunning worden afgegeven, maar omdat er met het boekje handvatten zijn voor het ontwerp en de plannen eerst de dorpsbouwmeester passeren voor een beoordeling, werkt dat makkelijker. Dan geven wij wat aanwijzingen voor een wat andere borstwering of kozijnindeling en dan verloopt de vergunningverlening meestal zonder slag of stoot. Ik ben blij dat ik als een soort smeerolie heb kunnen fungeren en ik ben vooral blij met het resultaat. Er zijn 4 panden gereed en de andere zijn in uitvoering, in voorbereiding of in aanvraag. De beeldkwaliteit van Bodegraven centrum wordt straks duidelijk aantrekkelijker voor inwoners en het winkelend publiek.”
Variatie in aanpak
Projectleider Pauline de Mare ziet dat de gevelverbetering diverse vormen aanneemt. Van compleet nieuwe winkelpui zoals voor Prins Hendrikstraat 8 tot de nieuwe gevelreclame van Marktstraat 11 en een ‘herontdekking’ van de gevel van Prins Hendrikstraat 15-17 als daar de luifel verdwijnt. “Het mooiste is als het grootste deel van de eigenaren meedoet, zoals in de Brugstraat waar aan beide kanten veel gebeurt. Ook de verbetering van de panden Kerkstraat 47 en 49 springt er in mijn beleving uit, omdat je straks weer twee aparte panden herkent, waar die voorheen waren samengesmolten. Het hoeft overigens niet altijd te gaan om eeuwenoude panden, ook een moderner pand zoals Brugstraat 21 kan door bepaalde ingrepen een aangenamere uitstraling krijgen. Mijn taak zit er als projectleider op, maar ik zal zeker nog een keer terugkomen om te kijken hoe het eindresultaat is geworden als alle beoogde panden zijn verfraaid.”
Fotobijschrift hoofdfoto: Projectleider Pauline de Mare voor de gevel in de Prins Hendrikstraat die stijlvol is opgeknapt.
